استان کردستان دارای طبیعتی بکر و خدادادی است که متناسب با همین ظرفیت، نوع غذا، پوشاک و... مردم منطقه هم تحت تأثیر قرار گرفته است.یکی از مشخصه‌های بارز لباس کُردی نوعی گیوه مخصوص است که «کلاش» نامیده می‌شود. کلاش بخشی از زندگی و فرهنگ مردم کُرد است و در مناطق مختلفی از جمله مریوان از رونق بسیار ویژه‌ای برخوردار است؛ پاپوشی که صدها سال پیش مردم این منطقه از الیاف طبیعی آن را ساخته و استفاده کرده‌اند.
استان کردستان خاستگاه کلاش است و مردان و زنان در مناطقی همچون مریوان، سروآباد، اورامان و... به بافتن آن مشغول هستند.
« کلاش» کفش تابستانی
گیوه تنها پاپوش سنتی ایران است که تولید آن در مناطق گرمسیر و کوهستانی رواج دارد و در واقع کفش مخصوص فصل تابستان است؛ چرا که تماس با آب باران به بدنه آن آسیب می‌زند. از نکات منحصربه فرد کلاش این است که پای چپ و راست ندارد. گیوه را از چند نظر می‌توان تقسیم‌بندی کرد؛ یکی جنسیت و دیگری نحوه ساخت و اتصال رویه به زیره.بیشتر رنگ‌های به کار برده در آن سفید، آبی و قرمز است؛ اما بنا به درخواست خود خریدار هم می‌توان رنگ مورد علاقه وی را درست کرد. این نوع گیوه بیشتر برای مردان کاربرد دارد؛ ولی نوع زنانه آن هم بافته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. کفه کلاش را مردان درست می‌کنند؛ زیرا تقریباً کار دشواری است و به کوبیدن نیاز دارد تا پارچه‌های کفه گیوه منسجم شوند.
همسایه‌های خریدار
تولیدکنندگان کلاش در مریوان معتقدند کار بافتن کلاش‌ها بهتر است به خانم‌ها سپرده شود؛ زیرا آن‌ها از عهده ظریف‌کاری و نازک‌کاری بهتر برمی‌آیند و کلاش‌های زیباتری تولید می‌کنند. در واقع کلاش‌های صادراتی، کلاش‌هایی هستند که به دست زنان مریوان تولید شده‌اند.رستمی تولیدکننده این پاپوش درباره فروش کلاش‌ها به جوان‌آنلاین گفت: پاپوش‌های مریوان در همین شهر طالب زیادی دارد؛ اما همین کلاش‌ها را می‌توانیم به راحتی در دیگر شهرهای ایران و حتی کشورهای عراق، سوریه و ترکیه به فروش برسانیم.
کلاش‌بافی در ایران احیا شده و بازار مناسبی دارد. البته توصیه من به همه افراد دخیل در کار کلاش‌بافی این است که حتماً در مریوان یک دفتر نمایندگی یا شعبه تولیدی دایر کنند؛ زیرا حضور در مریوان به دلیل نزدیکی به مرز باشماق و شناخته شدن این شهر به عنوان مرکز تولید کلاش، فرایند صادرات را تسهیل می‌کند.این فعال عرصه اقتصاد تأکید کرد: در تولید کلاش‌ها سلایق مدرن و به روز را مورد توجه قرار داده‌ایم و برای هر شهر ایران متناسب با سلیقه مردم آن منطقه رنگ‌بندی کلاش‌ها را تعیین می‌کنیم. ما می‌دانیم مردم عراق در شهر سلیمانیه، زیره آبی و در شهر اربیل، زیره قرمز را دوست دارند و متناسب با همین سلایق کلاش‌های صادراتی را تولید می‌کنیم.
کلاش به قدمت یک‌هزار سال
مدیرکل سابق میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان بیان کرد: این هنر صنعت به دلیل دارا بودن شاخصه‌های لازم، شهریور سال ۹۶ در شورای ثبت جهانی صنایع دستی یونسکو به عنوان پنجمین شهر ثبت شده ایران، جهانی شد.یعقوب گویلیان با اشاره به قدمت این هنر در کردستان به تسنیم گفت: شهر مریوان با بیش از ۴هزار هنرمند، بیشترین بافنده کلاش را در استان دارد. همچنین بیشترین آموزشگاه‌های کلاش‌بافی، کارگاه‌های تولید کلاش و فروشگاه‌های کلاش در این شهرستان فعال است.گویلیان ادامه داد: قدمت بافت این کلاش در میان مردم مریوان به یک‌هزار سال پیش برمی‌گردد و زنان و مردان این شهرستان با میل و رغبتی خاص آن را از موادی کاملاً طبیعی، دست‌ساز و بدون استفاده از هرگونه مواد صنعتی و آلاینده می‌بافند.وی اظهار کرد: کلاش از زمان‌های قدیم متناسب با نوع آب و هوای کوهستانی کردستان طراحی شد و در حالی که بسیار زیبا و با ظرافت خاصی از دو لایه اصلی زیرین و لایه رویه با نخ‌های مخصوص و الیاف طبیعی دوخته می‌شود، بسیار خنک و سبک بوده و از استحکام بالایی برخوردار است.
شهر جهانی فاقد دبیرخانه
شهر کلاش در کلاس جهانی مطمئناً می‌توانست با وجود دبیرخانه از ظرفیت‌های گردشگری بیشتری بهره‌مند شود؛ قولی که تا امروز عملی نشده است.
سال ۱۴۰۰ مدیرکل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان در گفت‌وگو با پایگاه خبری گفتمان از احداث ساختمان دبیرخانه شهر جهانی کلاش در مریوان خبر داد و اعلام کرد ساخت این پروژه در زمینی به مساحت ۲۶۲ مترمربع آغاز شده و بعد از تکمیل هم بخشی از آن را در اختیار کلاش‌بافان واجد شرایط قرار می‌دهند.حال نه تنها این ساختمان هنوز به اتمام نرسیده بلکه هنوز هم شهر جهانی کلاش مریوان فاقد دبیرخانه است و این موارد نقاط ضعفی است که اگر به سرعت حل و فصل نشود، امکان تمدید عنوان شهر جهانی کلاش برای مریوان به خطر می‌افتد.در ابتدا دبیرخانه شهر جهانی کلاش به شهرداری مریوان سپرده شد که سرپرست شهرداری مریوان اظهار کرد: طی دو سال گذشته به دلیل اینکه هیچ اعتباری در اختیار این نهاد قرار داده نشد، دبیرخانه را به اداره کل میراث فرهنگی تحویل دادند.
دیگر تهدیدها پیش روی تولید کلاش
افزون بر موارد مذکور، مسئله بعدی که استمرار آن می‌تواند خطر دیگری برای کلاش باشد، گرایش کلاش‌بافان به تولید مدرن و خارج شدن از تولید سنتی آن است.
مواد اولیه به کار گرفته شده در کلاش شامل نخ، پارچه، موی بز، تسمه چرمی و نرینه گاو است و رویه کلاش از نخ سفید بافته می‌شود؛ پارچه‌ها روی هم فتیله می‌شوند و کفی یا زیره کلاش را می‌سازند. تسمه‌های چرمی اجزای کلاش را محکم می‌کنند و قطعات کوچک نرینه گاو به کار تزئین نوک و پاشنه کلاش می‌آید.
رویه کلاش سفید و زیره آن هم به رنگ‌های آبی و قرمز است. البته امروزه در رنگ‌های دیگری هم به ویژه در کلاش‌هایی که برای بانوان تهیه می‌شود، تولید و به بازار می‌رود.رویه کلاش با استفاده از نخ و سوزن بافته می‌شود و این کار نیاز به دقت و ظرافت دارد به همین دلیل این کار توسط بانوان انجام می‌شود ولی زیره کلاش به دلیل نیاز داشتن به قدرت بدنی بیشتر در گذشته توسط آقایان تولید می‌شد و امروزه بسیاری از کارگاه‌های تولیدی، آن را از طریق دستگاه و ماشین‌آلات ویژه‌اش تولید می‌کنند.
یکی از تولیدکنندگان کلاش در مریوان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: یکی از مواردی که کیفیت کلاش را تهدید می‌کند، ساخت زیره آن با استفاده از دستگاه است.
وی با اشاره به اینکه هنوز رویه کلاش به شیوه سنتی و بیشتر توسط بانوان بافته می‌شود، افزود: زیره کلاش وقتی به صورت سنتی و با دست ساخته می‌شود، کیفیت بیشتری دارد و ما آن را ۱۵سال تضمین می‌کنیم ولی تولید آن با دستگاه، یک سال هم دوام نمی‌آورد.
این تولیدکننده و صادرکننده کلاش اضافه کرد: با استفاده از دستگاه در روز ۲۰۰ جفت زیره کلاش تولید می‌شود در حالی که با دست توسط استادکاری ماهر، امکان تولید سه جفت زیره وجود دارد.
« کلاش» کفش تابستانی
گیوه تنها پاپوش سنتی ایران است که تولید آن در مناطق گرمسیر و کوهستانی رواج دارد و در واقع کفش مخصوص فصل تابستان است؛ چرا که تماس با آب باران به بدنه آن آسیب می‌زند. از نکات منحصربه فرد کلاش این است که پای چپ و راست ندارد. گیوه را از چند نظر می‌توان تقسیم‌بندی کرد؛ یکی جنسیت و دیگری نحوه ساخت و اتصال رویه به زیره.بیشتر رنگ‌های به کار برده در آن سفید، آبی و قرمز است؛ اما بنا به درخواست خود خریدار هم می‌توان رنگ مورد علاقه وی را درست کرد. این نوع گیوه بیشتر برای مردان کاربرد دارد؛ ولی نوع زنانه آن هم بافته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. کفه کلاش را مردان درست می‌کنند؛ زیرا تقریباً کار دشواری است و به کوبیدن نیاز دارد تا پارچه‌های کفه گیوه منسجم شوند.
همسایه‌های خریدار
تولیدکنندگان کلاش در مریوان معتقدند کار بافتن کلاش‌ها بهتر است به خانم‌ها سپرده شود؛ زیرا آن‌ها از عهده ظریف‌کاری و نازک‌کاری بهتر برمی‌آیند و کلاش‌های زیباتری تولید می‌کنند. در واقع کلاش‌های صادراتی، کلاش‌هایی هستند که به دست زنان مریوان تولید شده‌اند.رستمی تولیدکننده این پاپوش درباره فروش کلاش‌ها به جوان‌آنلاین گفت: پاپوش‌های مریوان در همین شهر طالب زیادی دارد؛ اما همین کلاش‌ها را می‌توانیم به راحتی در دیگر شهرهای ایران و حتی کشورهای عراق، سوریه و ترکیه به فروش برسانیم.
کلاش‌بافی در ایران احیا شده و بازار مناسبی دارد. البته توصیه من به همه افراد دخیل در کار کلاش‌بافی این است که حتماً در مریوان یک دفتر نمایندگی یا شعبه تولیدی دایر کنند؛ زیرا حضور در مریوان به دلیل نزدیکی به مرز باشماق و شناخته شدن این شهر به عنوان مرکز تولید کلاش، فرایند صادرات را تسهیل می‌کند.این فعال عرصه اقتصاد تأکید کرد: در تولید کلاش‌ها سلایق مدرن و به روز را مورد توجه قرار داده‌ایم و برای هر شهر ایران متناسب با سلیقه مردم آن منطقه رنگ‌بندی کلاش‌ها را تعیین می‌کنیم. ما می‌دانیم مردم عراق در شهر سلیمانیه، زیره آبی و در شهر اربیل، زیره قرمز را دوست دارند و متناسب با همین سلایق کلاش‌های صادراتی را تولید می‌کنیم.
کلاش به قدمت یک‌هزار سال
مدیرکل سابق میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان بیان کرد: این هنر صنعت به دلیل دارا بودن شاخصه‌های لازم، شهریور سال ۹۶ در شورای ثبت جهانی صنایع دستی یونسکو به عنوان پنجمین شهر ثبت شده ایران، جهانی شد.یعقوب گویلیان با اشاره به قدمت این هنر در کردستان به تسنیم گفت: شهر مریوان با بیش از ۴هزار هنرمند، بیشترین بافنده کلاش را در استان دارد. همچنین بیشترین آموزشگاه‌های کلاش‌بافی، کارگاه‌های تولید کلاش و فروشگاه‌های کلاش در این شهرستان فعال است.گویلیان ادامه داد: قدمت بافت این کلاش در میان مردم مریوان به یک‌هزار سال پیش برمی‌گردد و زنان و مردان این شهرستان با میل و رغبتی خاص آن را از موادی کاملاً طبیعی، دست‌ساز و بدون استفاده از هرگونه مواد صنعتی و آلاینده می‌بافند.وی اظهار کرد: کلاش از زمان‌های قدیم متناسب با نوع آب و هوای کوهستانی کردستان طراحی شد و در حالی که بسیار زیبا و با ظرافت خاصی از دو لایه اصلی زیرین و لایه رویه با نخ‌های مخصوص و الیاف طبیعی دوخته می‌شود، بسیار خنک و سبک بوده و از استحکام بالایی برخوردار است.
شهر جهانی فاقد دبیرخانه
شهر کلاش در کلاس جهانی مطمئناً می‌توانست با وجود دبیرخانه از ظرفیت‌های گردشگری بیشتری بهره‌مند شود؛ قولی که تا امروز عملی نشده است.
سال ۱۴۰۰ مدیرکل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان در گفت‌وگو با پایگاه خبری گفتمان از احداث ساختمان دبیرخانه شهر جهانی کلاش در مریوان خبر داد و اعلام کرد ساخت این پروژه در زمینی به مساحت ۲۶۲ مترمربع آغاز شده و بعد از تکمیل هم بخشی از آن را در اختیار کلاش‌بافان واجد شرایط قرار می‌دهند.حال نه تنها این ساختمان هنوز به اتمام نرسیده بلکه هنوز هم شهر جهانی کلاش مریوان فاقد دبیرخانه است و این موارد نقاط ضعفی است که اگر به سرعت حل و فصل نشود، امکان تمدید عنوان شهر جهانی کلاش برای مریوان به خطر می‌افتد.در ابتدا دبیرخانه شهر جهانی کلاش به شهرداری مریوان سپرده شد که سرپرست شهرداری مریوان اظهار کرد: طی دو سال گذشته به دلیل اینکه هیچ اعتباری در اختیار این نهاد قرار داده نشد، دبیرخانه را به اداره کل میراث فرهنگی تحویل دادند.
دیگر تهدیدها پیش روی تولید کلاش
افزون بر موارد مذکور، مسئله بعدی که استمرار آن می‌تواند خطر دیگری برای کلاش باشد، گرایش کلاش‌بافان به تولید مدرن و خارج شدن از تولید سنتی آن است.
مواد اولیه به کار گرفته شده در کلاش شامل نخ، پارچه، موی بز، تسمه چرمی و نرینه گاو است و رویه کلاش از نخ سفید بافته می‌شود؛ پارچه‌ها روی هم فتیله می‌شوند و کفی یا زیره کلاش را می‌سازند. تسمه‌های چرمی اجزای کلاش را محکم می‌کنند و قطعات کوچک نرینه گاو به کار تزئین نوک و پاشنه کلاش می‌آید.
رویه کلاش سفید و زیره آن هم به رنگ‌های آبی و قرمز است. البته امروزه در رنگ‌های دیگری هم به ویژه در کلاش‌هایی که برای بانوان تهیه می‌شود، تولید و به بازار می‌رود.رویه کلاش با استفاده از نخ و سوزن بافته می‌شود و این کار نیاز به دقت و ظرافت دارد به همین دلیل این کار توسط بانوان انجام می‌شود ولی زیره کلاش به دلیل نیاز داشتن به قدرت بدنی بیشتر در گذشته توسط آقایان تولید می‌شد و امروزه بسیاری از کارگاه‌های تولیدی، آن را از طریق دستگاه و ماشین‌آلات ویژه‌اش تولید می‌کنند.
یکی از تولیدکنندگان کلاش در مریوان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: یکی از مواردی که کیفیت کلاش را تهدید می‌کند، ساخت زیره آن با استفاده از دستگاه است.
وی با اشاره به اینکه هنوز رویه کلاش به شیوه سنتی و بیشتر توسط بانوان بافته می‌شود، افزود: زیره کلاش وقتی به صورت سنتی و با دست ساخته می‌شود، کیفیت بیشتری دارد و ما آن را ۱۵سال تضمین می‌کنیم ولی تولید آن با دستگاه، یک سال هم دوام نمی‌آورد.
این تولیدکننده و صادرکننده کلاش اضافه کرد: با استفاده از دستگاه در روز ۲۰۰ جفت زیره کلاش تولید می‌شود در حالی که با دست توسط استادکاری ماهر، امکان تولید سه جفت زیره وجود دارد.
نظر شما